ฮอร์โมนไม่สมดุล: ภัยเงียบที่ส่งผลต่อสุขภาพคุณ

หงุดหงิดง่าย นอนหลับยาก ไม่มีสมาธิ เป็นอาการที่คุณผู้หญิงหลายคนต้องเผชิญเมื่ออายุเพิ่มขึ้น ซึ่งปัญหาเหล่านี้เกิดจากภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล เนื่องจากฮอร์โมนเป็นสารเคมีที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อทำหน้าที่ควบคุมระบบต่าง ๆ ในร่างกาย แต่เมื่ออายุเพิ่มขึ้น ฮอร์โมนจะค่อย ๆ ลดลง จนส่งผลกระทบต่อร่างกายในด้านต่าง ๆ ในบทความนี้จะมาแนะนำเกี่ยวกับอาการฮอร์โมนไม่สมดุล รวมถึงสาเหตุ ไปจนถึงวิธีปรับฮอร์โมน เพื่อให้เข้าใจ และสามารถรับมือกับภาวะฮอร์โมนไม่สมดุลได้อย่างเหมาะสม

ปัญหาสุขภาพจากฮอร์โมนไม่สมดุล: ผลกระทบที่ต้องรู้

ฮอร์โมนไม่สมดุล (Hormone Imbalance) เป็นภาวะที่ระดับฮอร์โมนสูงหรือต่ำผิดปกติ จนอาจส่งผลต่อสุขภาพและการใช้ชีวิตในด้านต่าง ๆ ได้ โดยอาการฮอร์โมนไม่สมดุล และผลกระทบฮอร์โมนไม่สมดุล จะมีดังนี้

• ประจำเดือนมาไม่ปกติ บางเดือนอาจมาน้อย บางเดือนอาจมามาก มาไม่สม่ำเสมอ และจะปวดประจำเดือนรุนแรง เป็นสัญญาณฮอร์โมนไม่สมดุลเบื้องต้น
• มีสิวบนใบหน้า โดยเฉพาะบริเวณคางและแนวกราม ซึ่งเป็นสิวฮอร์โมน
• ผิวแห้ง ผมร่วง เล็บเ ปราะ
• ความจำพร่าเลือน ขาดสมาธิ
• น้ำหนักเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะบริเวณไขมันหน้าท้อง
• ช่องคลอดแห้ง
• มีอาการร้อนวูบวาบ และมีเหงื่อออกตอนกลางคืน
• มีบุตรยาก
• อารมณ์แปรปรวน รู้สึกหงุดหงิดง่าย วิตกกังวล หากทิ้งไว้ระยะยาวอาจถึงขั้นซึมเศร้าได้

ถ้าหากใครเริ่มมีอาการต่อไปนี้ แนะนำให้เข้าปรึกษาแพทย์ เพื่อรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ ไม่ปล่อยทิ้งไว้ระยะยาว เพราะอาจทำให้อาการรุนแรงขึ้น หรือมีโรคอื่น ๆ ตามมาได้ เช่น กระดูกพรุน เบาหวาน ไทรอยด์ ซึมเศร้า โรคหัวใจและหลอดเลือด ไปจนถึงมะเร็งเต้านม

สาเหตุยอดฮิต ทำไมฮอร์โมนถึงไม่สมดุล

หลายคนอาจสงสัยว่านอกจากอายุที่เพิ่มขึ้นแล้ว อะไรทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุลได้อีกบ้าง? ในหัวข้อนี้จะมาพูดถึงสาเหตุฮอร์โมนไม่สมดุล

• g: เมื่ออายุเพิ่มขึ้น ร่างกายจะผลิตฮอร์โมนน้อยลง โดยเฉพาะในช่วงวัยทองของผู้หญิง ซึ่งร่างกายจะหยุดผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจน และฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน ทำให้ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลง หรือที่เรียกกันว่าฮอร์โมนวัยทอง
• พันธุกรรม: พันธุกรรม ก็เป็นอีกปัจจัยเสี่ยงฮอร์โมนไม่สมดุลที่อาจเกิดขึ้นได้ โดยมีแนวโน้มที่ร่างจะผลิตฮอร์โมนผิดปกติตั้งแต่กำเนิด หรือมีความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป
• ความเครียด: ความเครียดสะสม เป็นอีกสาเหตุที่ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุลได้ เนื่องจากความเครียดจะกระตุ้นฮอร์โมนคอติซอล (Cortisol) ซึ่งจะรบกวนการทำงานของฮอร์โมนอื่น ๆ ได้
• ยาบางชนิด: การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาคุมกำเนิด สเตียรอยด์ หรือยาต้านซึมเศร้าบางชนิด จะส่งผลต่อฮอร์โมน ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุลได้
• พฤติกรรมการใช้ชีวิต: พฤติกรรมการใช้ชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการพักผ่อนน้อย นอนไม่เพียงพอ ทานอาหารไม่มีประโยชน์ อาหารแปรรูปที่มีไขมันทรานส์และน้ำตาลสูง รวมถึงการสูบบุหรี่ ปัจจัยเหล่านี้ล้วนส่งผลให้ฮอร์โมนไม่สมดุลได้ทั้งสิ้น

วิธีดูแลและปรับสมดุลฮอร์โมนด้วยตัวเอง

เนื่องจากฮอร์โมนไม่สมดุล จะส่งผลกระทบต่อร่างกายในหลาย ๆ ด้าน จึงควรมีการดูแลฮอร์โมน เพื่อรักษาสมดุลฮอร์โมน โดยสามารถทำได้ด้วยตัวเอง เช่น

• เลือกทานอาหารที่มีประโยชน์: แนะนำให้เลือกทานอาหารที่ช่วยปรับสมดุลฮอร์โมน อกไก่ ปลา ไข่ หรือเนื้อไม่ติดมัน ซึ่งเป็นโปรตีนชั้นดี และถั่วเปลือกแข็งต่าง ๆ ซึ่งเป็นไขมันดี รวมถึงลดการทานคาร์บ (Refined Carb) เพราะจะช่วยลดระดับอินซูลิน ทำให้ฮอร์โมนสมดุล ทำให้การตกไข่เป็นปกติมากขึ้น
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: แนะนำให้ออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง เพื่อให้ร่างกายเพิ่มระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน โดยเลือกกิจกรรมที่ถนัดและสามารถทำได้อย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นการวิ่ง เดิน เต้นแอโรบิก โยคะ เป็นต้น
• พักผ่อนให้เพียงพอ: แนะนำให้นอนพักผ่อน อย่างน้อย 8 ชั่วโมง เพื่อให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนที่สำคัญออกมา และลดฮอร์โมนความเครียด
• ลดความเครียด: แนะนำให้จัดการกับความเครียดอย่างเหมาะสม โดยอาจจะหางานอดิเรกทำ เพื่อลดฮอร์โมนความเครียด ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อฮอร์โมนอื่น ๆ
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่: การสูบบุหรี่ จะทำให้นิโคติน ซึ่งเป็นสารในบุหรี่ขัดขวางการผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจน ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล อีกทั้งยังทำให้ริมฝีปากคล้ำ เกิดริ้วรอยก่อนวัยอีกด้วย
• เสริมวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็น: ในบางกรณีอาจเสริมวิตามินได้ตามความเหมาะสม อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์ที่มีประสบการณ์ก่อนเพื่อความแน่ใจ

เสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง สู้ภัยฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง

ฮอร์โมนเอสโตรเจนกับกระดูกมีความสัมพันธ์กัน เนื่องจากฮอร์โมนเอสโตรเจนมีบทบาทในการรักษาความแข็งแรงของกระดูก เมื่อฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงจะทำให้มีความเสี่ยงในการเกิดโรคกระดูกพรุนได้ โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) เป็นโรคที่ความหนาแน่นและมวลของกระดูกลดลง จนทำให้กระดูกเสื่อม และแตกหักได้ง่าย อีกทั้งยังเป็นโรคที่ไม่มีอาการเตือนใด ๆ ส่วนใหญ่จะรู้ตัวก็ต่อเมื่อเกิดอุบัติจนทำให้กระดูกหัก ในหัวข้อนี้จะมาแนะนำเกี่ยวกับแนวทางการเสริมสร้างกระดูก เพื่อป้องกันกระดูกพรุน ซึ่งสามารถทำได้ ดังนี้

• ทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง: แคลเซียม เป็นส่วนสำคัญในการเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง ควรทานอาหารที่มีแคลเซียมสูงจากอาหารหลัก เช่น ปลาตัวเล็ก ถั่ว งา นม ผักใบเขียวต่าง ๆ ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง แนะนำให้ทานครั้งละน้อย ๆ (ไม่เกิน 500 มิลลิกรัมต่อมื้อ) หรืออาจแบ่งเป็นมื้อเล็ก ๆ หลายมื้อ เพราะจะทำให้ร่างกายดูดซึมแคลเซียมได้ดีกว่า และไม่แนะนำให้ทานแคลเซียมในรูปแบบผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ถ้าหากต้องการจะทาน ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อลดความเสี่ยงและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
• ทานอาหารที่มีวิตามินดี: วิตามินดีเป็นอีกตัวช่วยสำคัญที่ทำให้ร่างกายดูดซึมแคลเซียมได้ดี ทั้งยังช่วยรักษาระดับแคลเซียมในกระดูกให้ปกติ สามารถทานได้จากตับ เนย ไข่แดง เห็ดหอม ปลาทูน่า ปลาแซลมอน นอกจากนี้ผิวหนังยังสามารถสร้างวิตามินดีเพิ่มขึ้นจากการรับแสงแดดอ่อน ๆ ในตอนเช้าหรือตอนเย็นได้อีกด้วย แนะนำให้รับแสงแดดสัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง อย่างน้อยวันละ 15-20 นาที
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: แนะนำให้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเลือกการออกกำลังกายที่เหมาะสม เช่น เดิน วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน อย่างน้อยวันละ 30 นาที เพื่อควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่: เนื่องจากในบุหรี่มีสารนิโคติน ซึ่งส่งผลต่อความแข็งแรงของกระดูก และเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคกระดูกพรุนได้
• หลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้มวลกระดูกลดลง: ปัจจัยต่าง ๆ เช่น การดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน รวมถึงยาสเตียรอยด์ ล้วนส่งผลให้เกิดการดึงแคลเซียมออกจากกระดูก ทำให้กระดูกบางลงได้ทั้งสิ้น และเพิ่มโอกาสในการเกิดภาวะกระดูกพรุน

สรุป

ฮอร์โมนไม่สมดุล เป็นภาวะที่ระดับฮอร์โมนเกิดการเปลี่ยนแปลง จนส่งผลกระทบต่อสุขภาพและการใช้ชีวิตในด้านต่าง ๆ ควรมีการดูแลสุขภาพ เพื่อรักษาสมดุลฮอร์โมน เพราะหากปล่อยทิ้งไว้ในระยะยาวอาจรุนแรงขึ้น หรือเสี่ยงต่อการเกิดโรคอื่น ๆ ตามมาได้ นอกจากการดูแลด้วยตัวเองแล้ว สำหรับคนที่อายุมากขึ้น การพบแพทย์ก็เป็นเรื่องที่จำเป็น โดยไม่ต้องรอให้เกิดการเจ็บป่วยขึ้นก่อน เพื่อให้สามารถวางแผนดูแลสุขภาพได้อย่างเหมาะสม